COVİD 19 VİRÜS SALGINI ETKİ ARAŞTIRMASI, Mart 2020

İstatistik Dünyası olarak 10 yıllık tecrübesine dayanarak ulusal ve uluslar arası düzeyde gündem değerlendirmeleri yapmaktadır.

Küresel kriz olarak tanımlanan ve tüm dünyayı ve insanlığı olumsuz olarak etkileyen “Corona Virüsü” salgınına ilişkin gündem araştırması planlanıp gerçekleştirilmiştir. Corona virüsünün ilk olarak ortaya çıkışından ülkemize etki ettiği sürece kadar kurumların ve yetkililerin önemli çalışmaları ve öngörüleri sürekli olarak toplum ile paylaşılmaktadır. Yöneticilerin salgın krizini sağlıklı bir şekilde yönetebilmek için bir takım önlemler alınmaktadır. Alınan önlemler ve uygulanan yöntemler çerçevesinde toplumda sosyal etkileşimin ve iletişimin azaltılması amacıyla bazı düzenlemeler yapılmaktadır. Alınan önlemler ve düzenlemelerin insanın yaşam alışkanlıklarında önemli değişikliklere sebep olduğu bilinmektedir. Bu çerçevede tüketicilerin alış-veriş alışkanlıklarında değişiklikler olduğu gözlenmektedir. Yaşanan bu olaylar çerçevesinde tüketicilerin genel ve zaruri ihtiyaçlarını karşılayabilmek amacıyla market vb. alış veriş merkezlerine gitmeme eğilimlerinin ön plana çıktığı gözlenmektedir. Bu ihtiyaçların karşılanabilmesi için sanal marketleri ve e-alışveriş yöntemlerini tercih ettikleri ve bu tercihlerin kısa sürede arttığı gözlenmektedir. Sanal market ve/veya e-alışveriş yöntemlerini kullanma eğilimleri ile bu yöntemleri kullananların kapıdan ödeme ve teslim alma sırasında Corona virüsüne karşı alınmasını istedikleri önlemlerin araştırılması amaçlanmıştır.

Bu süreçte toplumun bir kesimi yapılanları ve bilgilendirmeleri yetersiz olarak tanımlarken, toplumun bir kısmı da yeterli olarak görmektedir.

Toplumun alış-veriş alışkanlıklarının genel olarak ne şekilde değiştiğini ölçümlemek ve doğru şekilde değerlendirmek amacıyla Türkiye genelinde %95 güven ve %3 duyarlılıkla 18+ yaş grubunda 1723 denek ile CATI (Bilgisayar Destekli Telefon Anketi) yöntemi ile bir araştırma planlanmış ve gerçekleştirilmiştir. Çalışma 10 büyük şehirde gerçekleştirilmiştir.

Sonuçların araştırma konusuna ilişkin olarak ÖNCÜ GÖSTERGE niteliğinde değerlendirilmektedir.

 

 

Tablo 1: Örneklem İller:

İSTANBUL	469
İZMİR	154
BURSA	130
ANKARA	190
ANTALYA	130
SAMSUN	130
TRABZON	130
MALATYA	130
DİYARBAKIR	130
KAYSERİ	130
Toplam	1723

Çalışma Türkiye genelinde 10 Büyükşehirde 18+ yaşında olan 1723 denek ile CATI (Bilgisayar Destekli Telefon Anketi) yöntemi ile gerçekleştirilmiştir.

Çalışmanın Aşamaları;

Birinci Aşama:

 Bu aşamada İstatistik Dünyası uzmanları tarafından hazırlanan soru kağıdı pilot uygulama ile sınanarak

Soru kağıdının son haline getirilmiştir.

İkinci Aşama:

Bu aşamada pilot uygulamada son hali verilen soru kağıdının İDOL yazılım aracılığı ile veri tabanının hazırlanması gerçekleştirilmiştir.

Üçüncü Aşama:

Bu aşamada 17-19 Mart 2019 tarihleri arasında örnek illerde ağırlıklarına göre dağıtılmış denekler ile CATI (Bilgisayar Destekli Telefon Anketi) yöntemi ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir.

Dördüncü Aşama:

Çalışma konusuna ilişkin olarak hazırlanan soru kağıdının denekler aracılığı ile doldurulduktan sonra sonuçların alınması ve raporlanması gerçekleştirilmiştir.

Beşinci Aşama:  Hazırlanan sonuç raporunun haber bülteni olarak www.istatistik.com.tr adresinde yayınlanmıştır.

Sonuçlar ÖNCÜ GÖSTERGE niteliğindedir.

 

BULGULAR

Çalışmada, hanede gıda/market alışverişlerinde karar vericiler veya kararda en az yarı yarıya söz sahibi olan kişiler ile görüşülmüştür.

Çalışmaya katılanların cinsiyetlerine göre dağılımları;

%52’si Erkek, %48’i kadın olarak gözlenmiştir.

Şekil 2: Yaş dağılımı

 

Çalışmaya katılanların yaş gruplarının dağılımı;

18-24 yaş arası: %21,4

25-34 yaş arası: %28,9

35-44 yaş arası: %25,1

45-54 yaş arası: %18,3

55 yaş ve üzeri ise %6,2

Şeklinde gözlenmiştir.

 

 

Çalışmaya katılan görüşmecilerin;

%45,2’si lise,

%39,2’si üniversite,

%9,8’i lisans üstü ve doktora

ve %5,9’u ilköğretim mezunu olarak gözlenmiştir.

 

 

Çalışmaya katılanların Sosyo-Ekonomik durumları incelendiğinde Üst-Orta sınıfın yoğunlukta olduğu görülmektedir.

Buna göre çalışmaya katılanların;

%23,6’sı AB grubu,

%50,8’i C1 grubu,

%19,0’u C2 grubu iken

%6,7’si ise DE grubudur.

 

 

Şekil 5: “Corona Virüsü Salgını” dan önce hiç sanal market/e- alışveriş yapma dağılımı

 

Çalışmaya katılanların %69,4’ü “Corona Virüsü Salgını” dan önce sanal market/e- alışverişi yaptığını belirtirken, %30,6’sı ise yapmadığını belirtmiştir.

 

 

 

Şekil 6: “Corona Virüsü Salgını” nedeniyle tedbir amacıyla market ve /veya Pazar alışverişi yapma dağılımı

 

Çalışmaya katılanları %76,9’u, “Corona Virüsü Salgını” nedeniyle tedbir amacıyla market ve /veya Pazar alışverişi yaptınız mı? Sorusuna “Evet cevabını verirken, %23,1’i ise bu soruya “Hayır” cevabını vermiştir.

 

Şekil 7: “Corona Virüsü Salgını” nedeniyle  sanal market/e- alışverişi  yapmayı isteme dağılımı

 

Çalışmaya katılan görüşmecilerin %91,1’i “Corona Virüsü Salgını” nedeniyle  sanal market/e- alışverişi  yapmak istediğini belirtmiştir.

Ayrıca “Corona Virüsü Salgını”ndan önce sanal market/e- alışverişi  yapmadığını belirten 527 kişinin 382’si “Corona Virüsü Salgını” nedeniyle  sanal market/e- alışverişi  yapmak istediğini belirtmiştir. Yani daha önce  sanal market/e- alışveriş yapmayanların %72,5’i salgından sonra sanal alışveriş yapmak istediğini belirtmiştir.

 

 

Şekil 8: “Corona Virüsü Salgını” nedeniyle  sanal market/e- alışverişi  sırasında kullanılmak istenen ödeme şekli dağılımı

 

Sanal market ve e-alışveriş ödemelerini e-sipariş esnasında online olarak ödemek isteyenlerin oranı %57,3’tür. En çok tercih edilen ikinci yöntem ise %24,8 ile kapıda temassız işlem ile ödeme yöntemidir.

 

Şekil 9: “Corona Virüsü Salgını” nedeniyle  sanal market/e- alışverişi sonrası teslimat sırasında siparişi getiren satış temsilcisinden beklenen davranış dağılımları

 

“Corona Virüsü Salgını” nedeniyle sanal market/e- alışverişi sonrası teslimat sırasında siparişi getiren satış temsilcisinde en çok beklenilen davranış şeklinin “maske takıyor olması” (%98,3) olarak gözlenirken;

Eldiven takması (%91,9)

Yanında dezenfektan bulundurması (%74,1),

Belli bir mesafede durması (%68,1)

Virüs ve temizlik konusunda bilgili olması (%59,7) şeklinde beklentilerini iletmişlerdir.

 

Şekil 10: “Corona virüsü salgını” için alınan önlemler dağılımı(Birden fazla cevap alınmıştır)

 

“Corona virüsü salgını” için en çok alınan önlemin; Dışarıdayken mesafenin korunması (%88,7) olarak gözlenirken,

Diğer seçenekler sırasıyla;

Misafirliğe gitmeme/misafir kabul etmeme (%77,0)

Evden hiç çıkmıyorum %19,3

Ve eldiven takıyorum diyenlerin oranı ise %30,6 olarak gözlenmiştir.

 

 

Tablo 1: Araştırmaya katılanların frekans dağılımları

S1. Cinsiyet:	Cevap	Cevap sayısı (n)	Yüzde
	Kadın	827	48,0%
	Erkek	896	52,0%
	Toplam	1723
S2: Yaş:	18-24	369	21,4%
	25-34	498	28,9%
	35-44	433	25,1%
	45-54	316	18,3%
	55 ve üzeri	107	6,2%
	Toplam	1723
S3: Eğitim Durumu	İlköğretim	102	5,9%
	Lise	778	45,2%
	Üniversite	675	39,2%
	Lisans Üstü ve doktora	168	9,8%
	Toplam	1723
S4: Sosyo-Ekonomik Durum	AB	406	23,6%
	C1	875	50,8%
	C2	327	19,0%
	DE	115	6,7%
	Toplam	1723
S5: “Corona Virüsü Salgını” dan önce hiç sanal market/e- alışverişi yaptınız mı?	Evet	1196	69,4%
	Hayır	527	30,6%
	Toplam	1723
S6: “Corona Virüsü Salgını” nedeniyle tedbir amacıyla market ve /veya Pazar alışverişi yaptınız mı?	Evet	1325	76,9%
	Hayır	398	23,1%
	Toplam	1723
S7: “Corona Virüsü Salgını” nedeniyle  sanal market/e- alışverişi  yapmak ister misiniz?	Evet	1569	91,1%
	Hayır	154	8,9%
	Toplam	1723
S8: “Corona Virüsü Salgını” nedeniyle  sanal market/e- alışverişi  sırasında ne şekilde ödeme yapmak istersiniz? Nakit, kredi kartı, kredi kartı temassız, e-sipariş sırasında havale/eft yöntemiyle	Nakit/Kapıda ödeme	91	5,3%
	Kapıda Kredi/banka kartı	218	12,7%
	Kapıda temassız işlem	427	24,8%
	e-sipariş sırasında online ödeme	987	57,3%
	Toplam	1723
S9: “Corona Virüsü Salgını” nedeniyle  sanal market/e- alışverişi sonrası teslimat sırasında siparişi getiren satış temsilcisinde nasıl bir davranış beklersiniz?	Maske takması	1693	98,3%
	Eldiven takması	1584	91,9%
	Belli bir mesafede durması	1173	74,1%
	Yanında dezenfektan bırakması	1276	68,1%
	Virüs ve temizlik konusunda bilgili olması	1028	59,7%
	Toplam	6754	392,0%
S10: “Corona virüsü salgını” için hangi önlemleri alıyorsunuz?	Maske takıyorum	1162	19,3%
	Eldiven takıyorum	528	30,6%
	Dışarıda mesafemi koruyorum	1528	50,1%
	Yanımda dezenfektan/kolonya bulunduruyorum	863	51,4%
	Evden hiç çıkmıyorum	332	53,8%
	Toplu taşıma kullanmıyorum	885	67,4%
	Misafirliğe gitmiyorum/misafir kabul etmiyorum	1327	70,7%
	Sağlıklı besleniyorum	927	77,0%
	Bulunduğum ortamı dezenfekte ediyorum / temiz tutuyorum	1219	88,7%

 

 

 

ÖNE ÇIKANLAR

 

-Korona Virüs salgını öncesinde sanal market/e-alış verişi eğiliminde olan toplum, salgın sonrasında bu yöntemi daha sık kullanma eğiliminde olacak,

 

-Korona virüs salgını nedeniyle tedbir amaçlı alış-veriş yoğunluğu artarak devam etme eğiliminde olacak,

 

-Korona virüs salgını öncesinde sanla alışveriş/e-alış veriş yapmayanların %72,5 oranında bu alışveriş yoluna yöneleceği düşünülmektedir,

 

-Sanal market/e-alışveriş ödemelerini online yapma eğilimi ağırlık kazanırken, kapıdan temassız ödeme şeklinin giderek artacağı görülmektedir.

 

Bu bölümde tüketicilerin sanal alış-veriş ve ödeme konularında endişe ettikleri gözlenmiştir. Endişe edilen konuların öne çıkan başlıkları şu şekilde tespit edilmiştir:

 

*Ödemede dolandırılıcılık konularına karşı kendilerini güvende hissetmek istiyorlar

*Sipariş ettikleri ürünün kalitesi konusunda güvenmek istiyorlar,

*Kapıdan ödeme sırasında temassız ödemede alışveriş limiti konusunda sıkıntı yaşamak istemiyorlar,

*Kapıdan ürün teslimatında ve ödeme sırasında satış temsilcisinin güvenilir ve hijyen kurallarına uyan bir görüntü çizmesi beklenmektedir.

*Satış temsilcisinin günümüz koşullarında %98,3 oranında maske takmasının ve %91,9 oranında eldiven kullanmasının gerektiği ön plana çıkmaktadır.

 

-Çalışmaya katılanların Korona virüsü konusunda kendi kendine aldıkları önlemler incelendiğinde;

Dışarıda bulunulduğu sürece %88,7 oranında “Mesafenin korunmasına” dikkat ettikleri gözlenirken, %77 oranında “Misafirliğe gitmeme ve Misafir kabul etmeme” seçeneğini uygulamaya çalıştıkları gözlenmiştir.

 

“EVDE KALIN SAĞLIKLI KALIN”