İstatistik Dünyası olarak 10 yıllık tecrübesine dayanarak ulusal ve uluslar arası düzeyde gündem değerlendirmeleri yapmaktadır.
Küresel kriz olarak tanımlanan ve tüm dünyayı ve insanlığı olumsuz olarak etkileyen “Corona Virüsü” salgınına ilişkin gündem araştırması planlanıp gerçekleştirilmiştir. Corona virüsünün ilk olarak ortaya çıkışından ülkemize etki ettiği sürece kadar kurumların ve yetkililerin önemli çalışmaları ve öngörüleri sürekli olarak toplum ile paylaşılmaktadır. Yöneticilerin salgın krizini sağlıklı bir şekilde yönetebilmek için bir takım önlemler alınmaktadır. Alınan önlemler ve uygulanan yöntemler çerçevesinde toplumda sosyal etkileşimin ve iletişimin azaltılması amacıyla bazı düzenlemeler yapılmaktadır. Alınan önlemler ve düzenlemelerin insanın yaşam alışkanlıklarında önemli değişikliklere sebep olduğu bilinmektedir. Bu çerçevede tüketicilerin alış-veriş alışkanlıklarında değişiklikler olduğu gözlenmektedir. Yaşanan bu olaylar çerçevesinde tüketicilerin genel ve zaruri ihtiyaçlarını karşılayabilmek amacıyla market vb. alış veriş merkezlerine gitmeme eğilimlerinin ön plana çıktığı gözlenmektedir. Bu ihtiyaçların karşılanabilmesi için sanal marketleri ve e-alışveriş yöntemlerini tercih ettikleri ve bu tercihlerin kısa sürede arttığı gözlenmektedir. Sanal market ve/veya e-alışveriş yöntemlerini kullanma eğilimleri ile bu yöntemleri kullananların kapıdan ödeme ve teslim alma sırasında Corona virüsüne karşı alınmasını istedikleri önlemlerin araştırılması amaçlanmıştır.
Bu süreçte toplumun bir kesimi yapılanları ve bilgilendirmeleri yetersiz olarak tanımlarken, toplumun bir kısmı da yeterli olarak görmektedir.
Toplumun alış-veriş alışkanlıklarının genel olarak ne şekilde değiştiğini ölçümlemek ve doğru şekilde değerlendirmek amacıyla Türkiye genelinde %95 güven ve %3 duyarlılıkla 18+ yaş grubunda 1723 denek ile CATI (Bilgisayar Destekli Telefon Anketi) yöntemi ile bir araştırma planlanmış ve gerçekleştirilmiştir. Çalışma 10 büyük şehirde gerçekleştirilmiştir.
Sonuçların araştırma konusuna ilişkin olarak ÖNCÜ GÖSTERGE niteliğinde değerlendirilmektedir.
Tablo 1: Örneklem İller:
İSTANBUL |
469 |
İZMİR |
154 |
BURSA |
130 |
ANKARA |
190 |
ANTALYA |
130 |
SAMSUN |
130 |
TRABZON |
130 |
MALATYA |
130 |
DİYARBAKIR |
130 |
KAYSERİ |
130 |
Toplam |
1723 |
Çalışma Türkiye genelinde 10 Büyükşehirde 18+ yaşında olan 1723 denek ile CATI (Bilgisayar Destekli Telefon Anketi) yöntemi ile gerçekleştirilmiştir.
Çalışmanın Aşamaları;
Birinci Aşama:
Bu aşamada İstatistik Dünyası uzmanları tarafından hazırlanan soru kağıdı pilot uygulama ile sınanarak
Soru kağıdının son haline getirilmiştir.
İkinci Aşama:
Bu aşamada pilot uygulamada son hali verilen soru kağıdının İDOL yazılım aracılığı ile veri tabanının hazırlanması gerçekleştirilmiştir.
Üçüncü Aşama:
Bu aşamada 17-19 Mart 2019 tarihleri arasında örnek illerde ağırlıklarına göre dağıtılmış denekler ile CATI (Bilgisayar Destekli Telefon Anketi) yöntemi ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir.
Dördüncü Aşama:
Çalışma konusuna ilişkin olarak hazırlanan soru kağıdının denekler aracılığı ile doldurulduktan sonra sonuçların alınması ve raporlanması gerçekleştirilmiştir.
Beşinci Aşama: Hazırlanan sonuç raporunun haber bülteni olarak www.istatistik.com.tr adresinde yayınlanmıştır.
Sonuçlar ÖNCÜ GÖSTERGE niteliğindedir.
BULGULAR
Çalışmada, hanede gıda/market alışverişlerinde karar vericiler veya kararda en az yarı yarıya söz sahibi olan kişiler ile görüşülmüştür.
Çalışmaya katılanların cinsiyetlerine göre dağılımları;
%52’si Erkek, %48’i kadın olarak gözlenmiştir.
Şekil 2: Yaş dağılımı
Çalışmaya katılanların yaş gruplarının dağılımı;
18-24 yaş arası: %21,4
25-34 yaş arası: %28,9
35-44 yaş arası: %25,1
45-54 yaş arası: %18,3
55 yaş ve üzeri ise %6,2
Şeklinde gözlenmiştir.
Çalışmaya katılan görüşmecilerin;
%45,2’si lise,
%39,2’si üniversite,
%9,8’i lisans üstü ve doktora
ve %5,9’u ilköğretim mezunu olarak gözlenmiştir.
Çalışmaya katılanların Sosyo-Ekonomik durumları incelendiğinde Üst-Orta sınıfın yoğunlukta olduğu görülmektedir.
Buna göre çalışmaya katılanların;
%23,6’sı AB grubu,
%50,8’i C1 grubu,
%19,0’u C2 grubu iken
%6,7’si ise DE grubudur.
Şekil 5: “Corona Virüsü Salgını” dan önce hiç sanal market/e- alışveriş yapma dağılımı
Çalışmaya katılanların %69,4’ü “Corona Virüsü Salgını” dan önce sanal market/e- alışverişi yaptığını belirtirken, %30,6’sı ise yapmadığını belirtmiştir.
Şekil 6: “Corona Virüsü Salgını” nedeniyle tedbir amacıyla market ve /veya Pazar alışverişi yapma dağılımı
Çalışmaya katılanları %76,9’u, “Corona Virüsü Salgını” nedeniyle tedbir amacıyla market ve /veya Pazar alışverişi yaptınız mı? Sorusuna “Evet cevabını verirken, %23,1’i ise bu soruya “Hayır” cevabını vermiştir.
Şekil 7: “Corona Virüsü Salgını” nedeniyle sanal market/e- alışverişi yapmayı isteme dağılımı
Çalışmaya katılan görüşmecilerin %91,1’i “Corona Virüsü Salgını” nedeniyle sanal market/e- alışverişi yapmak istediğini belirtmiştir.
Ayrıca “Corona Virüsü Salgını”ndan önce sanal market/e- alışverişi yapmadığını belirten 527 kişinin 382’si “Corona Virüsü Salgını” nedeniyle sanal market/e- alışverişi yapmak istediğini belirtmiştir. Yani daha önce sanal market/e- alışveriş yapmayanların %72,5’i salgından sonra sanal alışveriş yapmak istediğini belirtmiştir.
Şekil 8: “Corona Virüsü Salgını” nedeniyle sanal market/e- alışverişi sırasında kullanılmak istenen ödeme şekli dağılımı
Sanal market ve e-alışveriş ödemelerini e-sipariş esnasında online olarak ödemek isteyenlerin oranı %57,3’tür. En çok tercih edilen ikinci yöntem ise %24,8 ile kapıda temassız işlem ile ödeme yöntemidir.
Şekil 9: “Corona Virüsü Salgını” nedeniyle sanal market/e- alışverişi sonrası teslimat sırasında siparişi getiren satış temsilcisinden beklenen davranış dağılımları
“Corona Virüsü Salgını” nedeniyle sanal market/e- alışverişi sonrası teslimat sırasında siparişi getiren satış temsilcisinde en çok beklenilen davranış şeklinin “maske takıyor olması” (%98,3) olarak gözlenirken;
Eldiven takması (%91,9)
Yanında dezenfektan bulundurması (%74,1),
Belli bir mesafede durması (%68,1)
Virüs ve temizlik konusunda bilgili olması (%59,7) şeklinde beklentilerini iletmişlerdir.
Şekil 10: “Corona virüsü salgını” için alınan önlemler dağılımı(Birden fazla cevap alınmıştır)
“Corona virüsü salgını” için en çok alınan önlemin; Dışarıdayken mesafenin korunması (%88,7) olarak gözlenirken,
Diğer seçenekler sırasıyla;
Misafirliğe gitmeme/misafir kabul etmeme (%77,0)
Evden hiç çıkmıyorum %19,3
Ve eldiven takıyorum diyenlerin oranı ise %30,6 olarak gözlenmiştir.
Tablo 1: Araştırmaya katılanların frekans dağılımları
S1. Cinsiyet: |
Cevap |
Cevap sayısı (n) |
Yüzde |
Kadın |
827 |
48,0% |
|
Erkek |
896 |
52,0% |
|
Toplam |
1723 |
|
|
S2: Yaş: |
18-24 |
369 |
21,4% |
25-34 |
498 |
28,9% |
|
35-44 |
433 |
25,1% |
|
45-54 |
316 |
18,3% |
|
55 ve üzeri |
107 |
6,2% |
|
Toplam |
1723 |
|
|
S3: Eğitim Durumu |
İlköğretim |
102 |
5,9% |
Lise |
778 |
45,2% |
|
Üniversite |
675 |
39,2% |
|
Lisans Üstü ve doktora |
168 |
9,8% |
|
Toplam |
1723 |
|
|
S4: Sosyo-Ekonomik Durum |
AB |
406 |
23,6% |
C1 |
875 |
50,8% |
|
C2 |
327 |
19,0% |
|
DE |
115 |
6,7% |
|
Toplam |
1723 |
|
|
S5: “Corona Virüsü Salgını” dan önce hiç sanal market/e- alışverişi yaptınız mı? |
Evet |
1196 |
69,4% |
Hayır |
527 |
30,6% |
|
Toplam |
1723 |
|
|
S6: “Corona Virüsü Salgını” nedeniyle tedbir amacıyla market ve /veya Pazar alışverişi yaptınız mı? |
Evet |
1325 |
76,9% |
Hayır |
398 |
23,1% |
|
Toplam |
1723 |
|
|
S7: “Corona Virüsü Salgını” nedeniyle sanal market/e- alışverişi yapmak ister misiniz? |
Evet |
1569 |
91,1% |
Hayır |
154 |
8,9% |
|
Toplam |
1723 |
|
|
S8: “Corona Virüsü Salgını” nedeniyle sanal market/e- alışverişi sırasında ne şekilde ödeme yapmak istersiniz? Nakit, kredi kartı, kredi kartı temassız, e-sipariş sırasında havale/eft yöntemiyle |
Nakit/Kapıda ödeme |
91 |
5,3% |
Kapıda Kredi/banka kartı |
218 |
12,7% |
|
Kapıda temassız işlem |
427 |
24,8% |
|
e-sipariş sırasında online ödeme |
987 |
57,3% |
|
Toplam |
1723 |
|
|
S9: “Corona Virüsü Salgını” nedeniyle sanal market/e- alışverişi sonrası teslimat sırasında siparişi getiren satış temsilcisinde nasıl bir davranış beklersiniz? |
Maske takması |
1693 |
98,3% |
Eldiven takması |
1584 |
91,9% |
|
Belli bir mesafede durması |
1173 |
74,1% |
|
Yanında dezenfektan bırakması |
1276 |
68,1% |
|
Virüs ve temizlik konusunda bilgili olması |
1028 |
59,7% |
|
Toplam |
6754 |
392,0% |
|
S10: “Corona virüsü salgını” için hangi önlemleri alıyorsunuz? |
Maske takıyorum |
1162 |
19,3% |
Eldiven takıyorum |
528 |
30,6% |
|
Dışarıda mesafemi koruyorum |
1528 |
50,1% |
|
Yanımda dezenfektan/kolonya bulunduruyorum |
863 |
51,4% |
|
Evden hiç çıkmıyorum |
332 |
53,8% |
|
Toplu taşıma kullanmıyorum |
885 |
67,4% |
|
Misafirliğe gitmiyorum/misafir kabul etmiyorum |
1327 |
70,7% |
|
Sağlıklı besleniyorum |
927 |
77,0% |
|
Bulunduğum ortamı dezenfekte ediyorum / temiz tutuyorum |
1219 |
88,7% |
ÖNE ÇIKANLAR
-Korona Virüs salgını öncesinde sanal market/e-alış verişi eğiliminde olan toplum, salgın sonrasında bu yöntemi daha sık kullanma eğiliminde olacak,
-Korona virüs salgını nedeniyle tedbir amaçlı alış-veriş yoğunluğu artarak devam etme eğiliminde olacak,
-Korona virüs salgını öncesinde sanla alışveriş/e-alış veriş yapmayanların %72,5 oranında bu alışveriş yoluna yöneleceği düşünülmektedir,
-Sanal market/e-alışveriş ödemelerini online yapma eğilimi ağırlık kazanırken, kapıdan temassız ödeme şeklinin giderek artacağı görülmektedir.
Bu bölümde tüketicilerin sanal alış-veriş ve ödeme konularında endişe ettikleri gözlenmiştir. Endişe edilen konuların öne çıkan başlıkları şu şekilde tespit edilmiştir:
*Ödemede dolandırılıcılık konularına karşı kendilerini güvende hissetmek istiyorlar
*Sipariş ettikleri ürünün kalitesi konusunda güvenmek istiyorlar,
*Kapıdan ödeme sırasında temassız ödemede alışveriş limiti konusunda sıkıntı yaşamak istemiyorlar,
*Kapıdan ürün teslimatında ve ödeme sırasında satış temsilcisinin güvenilir ve hijyen kurallarına uyan bir görüntü çizmesi beklenmektedir.
*Satış temsilcisinin günümüz koşullarında %98,3 oranında maske takmasının ve %91,9 oranında eldiven kullanmasının gerektiği ön plana çıkmaktadır.
-Çalışmaya katılanların Korona virüsü konusunda kendi kendine aldıkları önlemler incelendiğinde;
Dışarıda bulunulduğu sürece %88,7 oranında “Mesafenin korunmasına” dikkat ettikleri gözlenirken, %77 oranında “Misafirliğe gitmeme ve Misafir kabul etmeme” seçeneğini uygulamaya çalıştıkları gözlenmiştir.
“EVDE KALIN SAĞLIKLI KALIN”